Legendarni #5 Johan Cruyff

Ludzie którzy zmienili oblicza futbolu. Legendy dzięki którym mamy okazję pasjonować się naszym ukochanym sportem jakim jest piłka nożna. Idole i wirtuozi futbolu. Zapraszam na cotygodniowy cykl poświęcony legendarnym zawodnikom w historii piłki nożnej.

W dzisiejszym odcinku o człowieku który inspirował nie tylko mnie ale także i setki tysięcy innych osób. Jego wizja całkowicie zmieniła oblicze futbolu. To w dużej mierze dzięki niemu oglądaliśmy ostatnie sukcesy reprezentacji Hiszpanii oraz FC Barcelony. Wspaniały piłkarz i trener. Trzykrotny zdobywca Złotej Piłki – Johan Cruyff.

Młodość

Jego życie od najmłodszych lat kręciło się wokół futbolu. Już w wieku 10 lat został wyłowiony przez skautów Ajaxu Amsterdam w którym spędził aż 16 lat. Gdy miał 12 lat jego ojciec zmarł na atak serca. Chłopiec mocno przeżył śmierć ojca i twierdził, że wciąż czuje jego obecność. Rodzina była zmuszona sprzedać sklep i poszukać nowych źródeł dochodu – matka Johana podjęła pracę w charakterze sprzątaczki w Ajaksie. W wolnych chwilach cały czas grał w piłkę, głównie ze starszymi od siebie zawodnikami. W wieku 14-15 lat za partnerów miał 18-letnich i starszych piłkarzy, co powodowało, że Holender musiał wykazywać się nie lada techniką i sprytem aby pokonać silniejszych od siebie zawodników.

Wielki talent

24 października 1964 roku trener Vic Buckingham wystawił siedemnastolatka w towarzyskim spotkaniu z Helmondia ’55. Jednak jego oficjalny debiut nastąpił 14 listopada tego roku podczas występu przeciwko drużynie FC Groningen. Ajax przegrał 1:3, ale Cruyff strzelił swojego debiutanckiego gola.

Sezon 1964/65 Joden skończyli na trzynastym miejscu w Eredivisie, która liczyła wówczas 16 zespołów. O młodym zawodniku zaczęło być głośno w kolejnym sezonie w którym to przebojem wdarł się do pierwszego zespołu Ajaxu. Zawodnik wyróżniał się dryblingiem, szybkością oraz nieszablonową wizją gry. W całym sezonie Cruyff zdobył 25 goli w 23 spotkaniach a Ajax Amsterdam zdobył mistrzostwo. Dzięki dobrym występom piłkarz został zauważony przez selekcjonera reprezentacji Holandii, George Kesslera który 7 września 1966 roku w spotkaniu z Węgrami dał zadebiutować  El Flaco. 

W sezonie 1966/1967 Ajax po raz kolejny zdobył mistrzostwo Holandii, a młody napastnik został królem strzelców z dorobkiem 33 goli. W następnym sezonie drużyna utrzymała trofeum mistrza, a Cruyffa wybrano najlepszym piłkarzem w Holandii. W 1969 Ajax doszedł do finału Pucharu Europy, w którym musiał uznać wyższość AC Milan przegrywając 1-4.

Z Cruffem w składzie Ajax osiągnął niesamowitą serię zdobywając aż trzykrotnie z rzędu Puchar Europy (1971-1973). Ich styl określono mianem futbolu totalnego. W 1971, gdy jego Ajax po raz pierwszy sięgnął po Puchar Europy, Cruyff zdobył swoją pierwszą Złotą Piłkę.

FC Barcelona

 Barça po raz pierwszy wykazała zainteresowanie zawodnikiem w 1970 roku. Ajax zażądał za piłkarza 24 mln peset, co było w tamtych czasach ceną bardzo wysoką, ale możliwą do zaakceptowania przez Katalończyków. Na przeszkodzie stanął obowiązujący w Hiszpanii od 1969 roku zakaz zatrudniania zagranicznych piłkarzy. Zniesiono go dopiero trzy lata później i Blaugrana od razu wznowiła starania o pozyskanie Cruyffa. Na przeszkodzie próbował stanąć prezydent Ajaksu, van Praag, który nie chciał stracić najlepszego zawodnika. Holender odmówił jednak dalszej gry w barwach dotychczasowej drużyny zapowiadając, że jeśli nie dostanie zgody na transfer, to zakończy karierę. Ostatecznie 13 sierpnia 1973 roku, Johan Cruyff przeniósł się do FC Barcelona. Kwota transferu wyniosła 65 mln 283 tys peset, czyli 1,3 mln dolarów, co było ówczesnym rekordem świata.

Już w swoim pierwszym sezonie Cruyff zmienił oblicze zespołu. Z powodu kłopotów transferowych, zadebiutował dopiero w ósmej kolejce ligowej, kiedy Katalończycy okupowali dolną strefę tabeli z 4 punktami na koncie. Debiut przypadł na 28 października, kiedy Barça wygrała 4-0 z Granadą, a sam zawodnik strzelił 2 bramki. Od chwili pierwszego występu Holendra zespół nie zanotował ani jednej porażki przez 26 spotkań. FC Barcelona zdobyła pierwsze od 14 lat mistrzostwo Hiszpanii. Zawodnik szybko zdobył serca culés mówiąc publicznie, że nie mógłby zagrać w Realu Madryt, klubie związanym z Franco.

Mistrzostwa świata

Punkt przełomowy w karierze piłkarza to Mistrzostwa Świata 1974 w Niemczech. Zespół holenderski zakwalifikował się do nich po długiej przerwie, trwającej od 1938 roku. W 6 spotkaniach w drodze do finału (z Urugwajem, Szwecją, Bułgarią, Argentyną, NRD i Brazylią) Holendrzy strzelili 14 bramek, tracąc przy tym jedną. Piłkarski świat był zachwycony futbolem totalnym Michelsa i dyrygentem zespołu – Johanem Cruyffem. Jednak w finale drużyna legendarnego Michelsa musiała uznać wyższość gospodarzy.

Boski Johan znowu zdobyła Złotą Piłkę. 7 lutego urodziło się trzecie dziecko Cruyffa, któremu ojciec dał na imię Jordi. Nadanie katalońskiego imienia było w Hiszpanii gen. Franco nielegalne, ale formalności dokonano w Holandii. Manifestacja piłkarza po raz kolejny przyniosła mu uznanie culés, dla których “niderlandzkie niemowlę” było symbolem nacjonalizmu.

Problemy

Kolejny sezon w Barcelonie był mniej udany, piłkarz notował słabsze występy. Wkrótce Michels rozstał się z klubem, zaś wybrany na jego następcę Hennes Weisweiler wprowadził w drużynie żelazną dyscyplinę. W ligowym meczu z Sevillą, Niemiec postanowił zdjąć największą gwiazdę klubu i wpuścić zamiast niego Fortesa. Cruyff poczuł się urażony, co stało się powodem konfliktu z trenerem.

Piłkarz był czołową postacią reprezentacji Holandii z mistrzostw Europy 1976. Oranjes zdobyli brązowy medal, który przyjęto jednak dość chłodno. Niektórzy zawodnicy, jak np. Ruud Geels, publicznie protestowali przeciwko ustalaniu składu przez gwiazdę Blaugrany. Po półfinałowym meczu z Czechosłowacją Cruyff obraził się i opuścił zgrupowanie. Kibice i dziennikarze zbojkotowali mecz o 3. miejsce w proteście przeciw konfliktowości zawodników oraz przedkładaniu indywidualnych interesów ponad dobro drużyny.

Po udanych eliminacjach piłkarz odmówił wyjazdu na MŚ w Argentynie tłumacząc decyzję rządami junty wojskowej w kraju gospodarza turnieju. W 2008, w wypowiedzi dla radia Catalunya piłkarz powiedział, że w 1977 miała miejsce próba porwania, podczas której grożono mu bronią i był związany, podobnie jak jego żona. Przez 4 miesiące po tym zdarzeniu jego dom oraz rodzina byli pod ochroną. Holender powiedział, że żeby zagrać na mundialu trzeba być gotowym na 200% i są momenty w życiu kiedy ważne są inne wartości. Dorobek reprezentacyjny najwybitniejszego holenderskiego piłkarza to 33 bramki w w 48 spotkaniach.

Odejście z Barcelony

Sezon 1977/78 przyniósł Barcelonie Puchar Hiszpanii, kolejne wicemistrzostwo z rzędu i zmianę prezydenta klubu. Josep Lluís Núñez pokonał w wyborach dotychczasowego prezydenta – Montala. Borykający się z poważnymi problemami finansowymi Cruyff zdecydował się przenieść za ocean i przyjąć lukratywną propozycję jednego z klubów tamtejszej ligi. El Flaco odszedł po pięciu latach i rozegraniu 227 spotkań w barwach klubowych i zdobyciu w nich 88 goli.

Cruyff trafił do Los Angeles Aztecs. W debiucie 23 maja 1979 zdobył 2 bramki w wygranym 3-0 spotkaniu. W swoim pierwszym sezonie za oceanem Holender strzelił 16 bramek w 27 meczach i został uhonorowany wyróżnieniem dla najbardziej wartościowego zawodnika North American Soccer League.

Po sezonie gry w Washington Diplomats piłkarz zdecydował się na powrót do Europy. W marcu 1981 na krótko trafił do Levante UD, gdzie zagrał 10 spotkań i strzelił 2 gole. Następnie na krótko powrócił do Washington Diplomats (5 meczów, 2 bramki), a wieku 34 lat podpisał dwuletni kontrakt z Ajaksem. Sezon 1981/82 zakończył z dorobkiem 14 trafień. Choć w ciągu dwóch lat w Ajaksie, Cruijff zdobył dwa mistrzostwa kraju, klub nie zdecydował się na przedłużenie kontraktu.Włodarze klubu stwierdzili, że czas holenderskiego zawodnika minął bezpowrotnie, a prezydent Ton Harmsen publicznie stwierdził, że gracz jest już za stary. Urażony piłkarz podpisał kontrakt z odwiecznym rywalem Ajaksu –Feyenoordem Rotterdam.

Po jego przyjściu klub z portowego miasta zdobył pierwsze od 9 lat mistrzostwo, do którego dołożył puchar kraju. Cruijff do końca ogrywał w drużynie pierwszoplanową rolę, a po sezonie zakończył karierę. W wieku 37 lat na pożegnanie powiedział Jestem profesjonalistą. Nie mogę mówić, że jestem stary, zmęczony i prosić o wystawienie mnie na pół meczu. Wszystko, albo nic….

Trener

Po zakończeniu kariery zawodniczej Cruyff szybko powrócił do wielkiej piłki. Na początku rozpoczął pracę w Ajaxie jako dyrektor techniczny, a rok później, w 1985 objął funkcję szkoleniowca pierwszej drużyny. Uczył piłkarzy myśleć na boisku. Największe sukcesy jako trener Cruyff odniósł w Barcelonie. Prowadził tę drużynę w 306 spotkaniach hiszpańskiej ekstraklasy.

Z Barceloną zaczął pracę w roku 1988. Od początku preferował ofensywny styl. W pierwszym roku pracy Holender zdobył z Barceloną Puchar Zdobywców Pucharów, pokonując w finale Sampdorię Genua 2-0. W 1990 Barcelona zdobyła Puchar Króla, pokonując w finale odwiecznego rywala z Madrytu. Rok później było mistrzostwo i kolejny finał Pucharu Zdobywców Pucharów. W 1992 Barcelona obroniła tytuł i sięgnęła po raz pierwszy po Puchar Europy. Pokonała w finale Sampdorię Genua 1:0.

Dzięki temu tryumfowi na Wembley, Cruyff stał się trzecim piłkarzem, który zdobył Puchar Europy jako zawodnik i jako trenera Barca trzecim klubem, który zdobył wszystkie trzy europejskie puchary. Do tego sukcesu dorzucił jeszcze Superpuchar Europy w 1993 roku pokonując Werder Brema. Barcelona zdobywała tytuł mistrza Hiszpanii nieprzerwanie do 1994.

Legenda

Cruyff przez wiele lat znany był ze swojego nałogu nikotynowego. Raka płuc zdiagnozowano u niego w październiku 2015 roku.  Jeszcze w lutym wydawało się, że Holender wróci do zdrowia: “Zawdzięczam to wspaniałej pracy lekarzy, trosce innych osób oraz własnemu pozytywnemu nastawieniu. Obecnie czuję, że prowadzę 2:0 po pierwszej połowie meczu, który jeszcze się nie skończył. Ale jestem pewny, że na końcu wygram” – mówił wówczas.

Nie wygrał…

Johan Cruyff odszedł z tego świata 24 Marca 2016 roku.