Z kart historii: Zapomniany mistrz z Bytomia

Zaledwie dwa kluby do tej pory wywalczyły tytuł mistrza Polski tylko raz w swojej historii. Jednym z nich są Szombierki Bytom. Drużyna, która za trzy lata będzie obchodziła stulecie istnienia nie jest już na szczycie. Aktualnie Szombierki występują w rozgrywkach trzeciej ligi w grupie opolsko – śląskiej, a do lat świetności wiele im brakuje.

Początki, pierwsze derby i występy w Niemczech

Po pierwszej wojnie światowej i odzyskaniu niepodległości, w Polsce powstawały liczne kluby sportowe oraz pod koniec 1919 roku założony został Polski Związek Piłki Nożnej. W tym samym roku, a konkretnie w listopadzie odbyło się spotkanie w mieszkaniu Wiktora Maksa, którego celem było założenie klubu sportowego Poniatowski. Siedziba klubu mieściła się w Szombierkach (od 1951 roku dzielnica Bytomia), a Wiktor Maks został jego prezesem. Pozostałymi założycielami byli: Wiktor Kostka, Józef Matusik, Ignacy Tyrol II, Jan Pakuła, Jan Skrzypek, Robert Kostoń. Sprawy związane z działalnością klubu były traktowane bardzo poważnie gdyż w lutym 1920 roku oficjalnie zatwierdzono istnienie Towarzystwa Sportowego Poniatowski. Jeszcze w tym samym roku, na wiosnę odbył się pierwszy w historii mecz tej drużyny, a rywalem była Polonia Bytom. Towarzystwo Sportowe Poniatowski odniosło w debiucie historyczne zwycięstwo 4:1. Jeśli chodzi o rozgrywki ligowe to początkowo Szombierki występowały w niższych ligach w Niemczech. Zaś na czas trwania II wojny światowej działalność klubu została całkowicie zawieszona. Po wojnie doszło do reaktywacji drużyny i w 1945 roku pod zmienioną nazwą swoje istnienie rozpoczął – Robotniczy Klub Sportowy Szombierki.

Debiutanckie starty w pierwszej lidze

Niecałe cztery lata po zakończeniu II wojny światowej przyszedł czas na debiut w najwyższej klasie rozgrywkowej w Polsce. Pierwszy mecz Szombierki zagrały w marcu 1949 roku przeciwko warszawskiej Legii. Zakończył się on porażką 1:2, a premierowego gola dla RKS-u zdobył Henryk Fuchs. Kilka miesięcy później rywalem Bytomian była krakowska Wisła. Nikt nie przypuszczał, że to wydarzenie będzie cieszyło się aż tak dużym zainteresowaniem. Po bramkach Gawła i Krasówki było 2:0 dla gospodarzy, a załoga kopalni wykazała niesamowite poruszenie i chciała śledzić boiskowe wydarzenia. Były momenty, w których myślano, że praca w kopalni całkowicie stanie. Kierownictwo jednak zapewniło pracującym pod ziemią górnikom specjalną transmisję. Najprawdopodobniej mieliśmy wtedy do czynienia z pierwszą w historii górnictwa transmisją sportową. Na pierwsze poważniejsze sukcesy Szombierki czekały do sezonu 1964/65. Wtedy to udało się wywalczyć wicemistrzostwo Polski, na koniec sezonu ulegając jedynie Górnikowi Zabrze. W kolejnych sezonach Bytomianie niestety nie byli na ligowym podium, a w sezonie 1971/72 spadli z pierwszej ligi. Po roku spędzonym na zapleczu powrócili do najwyższej klasy rozgrywkowej, a najlepsze czasy w historii klubu miały dopiero nadejść.

Lata 80. – z nieba do piekła

Lata siedemdziesiąte się kończyły, a sezon 1979/80 był dla Szombierek przełomowy. Jedyne do tej pory mistrzostwo Polski, największy sukces w historii klubu. Patrząc na poprzednie sezony, w gronie faworytów był obrońca tytułu Ruch Chorzów, czy mocny w tamtych czasach łódzki Widzew. Tymczasem Szombierki potrafiły pokonać na własnym boisku Chorzowian 3:0, zdobywcę pucharu Polski warszawską Legię 5:0 oraz wicemistrza z tamtego sezonu, czyli drużynę Widzewa również 3:0. I tak o to z największą liczbą wygranych w sezonie (16 spotkań) w Bytomiu świętowano tytuł mistrza Polski. W kolejnym sezonie nie udało się obronić wywalczonego przed rokiem tytułu, ale za to udało się zająć dobre, trzecie miejsce w tabeli ustępując tylko Wiśle Kraków i Widzewowi Łódź. Ponadto Szombierki zaprezentowały się na arenie międzynarodowej. Debiut w Pucharze Europy Mistrzów Krajowych mogli zaliczyć do udanych. W pierwszej rundzie wyeliminowali Trabzonspor, w kolejnej niestety już ulegli CSKA Sofia. Takie wyniki jednak nie zwiastowały nagłej katastrofy. Dwa następne sezonu spędzone w środku stawki, a trzeci zakończył się spadkiem z ligi. Tym razem Szombierkom powrót do elity zajął trzy długie sezony. W elicie utrzymać się na długo nie udało, bo jedynie na dwa sezony. Lata osiemdziesiąte drużyna z Bytomia kończyła spadkiem w sezonie 1988/89 i znów nie zanosiło się na szybki powrót do pierwszej ligi.

Odbić się od dna i kiedyś powrócić do elity

Obecnie piłkarze Szombierek na powrót do Ekstraklasy czekają aż 23 sezony, a z racji ich występów w grupie opolsko – śląskiej III ligi (jest to czwarty poziom rozgrywek w Polsce) nie zanosi się na szybki powrót do elity. Ostatni raz drużyna Bytomia grała w pierwszej w lidze jako beniaminek w sezonie 1992/93 i niestety tak szybko jak awansowała, tak i spadła z ligi. W klubie brakowało sukcesów oraz pieniędzy. W lipcu 1997 władze miasta i szefowie Bytomskiej Spółki Węglowej zdecydowali o fuzji dwóch, miejscowych klubów – Szombierki i Polonia stały się jedną drużyną. Takie rozwiązanie miało na celu powstanie silnego klubu, który w następnych latach odniesie sukcesy. W  grudniu 1998 roku fuzja rozpadła się i Szombierki pozostały niezależnym od Polonii Bytom klubem. Problemy jednak cały czas się pojawiały, głównie te finansowe i z racji tego w 2005 roku planowano kolejną fuzję. Tym razem z GKS-em Katowice lecz ten pomysł nigdy nie wszedł w życie. Największy kryzys przyszedł w marcu 2007 roku, Szombierki wycofały się z rozgrywek ligi okręgowej, a reaktywowana drużyna seniorów musiała zaczynać kolejny sezon od samego „dna”, czyli B Klasy. Na ten moment jednokrotny mistrz Polski rywalizuje na czwartym poziomie rozgrywek piłkarskich w Polsce. Na pewno historia tego klubu jest godna poznania, a zdobycie mistrzostwa Polski (pomimo upływu wielu lat) zasługuje na uznanie. Czy Szombierki jeszcze kiedykolwiek w Ekstraklasie zagrają? Na pewno nie zakładałbym tego za niemożliwe.  Na sukces składa się wiele czynników, nie tylko czysto piłkarskich, ale też finansowych, związanych z infrastrukturą klubu. Jeśli Szombierki awansują jeszcze wyżej w hierarchii rozgrywek ligowych, to kto wie może znajdą się nowi sponsorzy, pieniądze na kolejne transfery i nowych zawodników. W sukces trzeba wierzyć, chcieć go osiągnąć, a z czasem wszystko może stać się możliwe. Aktualnie w Ekstraklasie obserwujemy kluby, które pokazują, że to, co jeszcze niedawno było poza realnym zasięgiem dziś po prostu jest codziennością. Być może za kilka lat Szombierki Bytom będą na obecnym miejscu Piasta Gliwice, czy Termalici z Niecieczy. Na rozwój wydarzeń trzeba poczekać, a za trzy lata przecież stulecie klubu.

Szombierki Bytom w liczbach:

1 – liczba tytułów Mistrza Polski (1979/80)

5 – liczba osiągniętych półfinałów Pucharu Polski

8 – liczba startów w Europejskich Pucharach (6 razy puchar Intertoto, po razie w pucharze UEFA i PEMK)

11 – liczba reprezentantów Polski występujących w barwach Szombierek

25 – liczba sezonów rozegranych w pierwszej lidze (obecnie Ekstraklasie)

235 – liczba zwycięstw  w pierwszej lidze (obecnie Ekstraklasie)

702 – liczba rozegranych spotkań w pierwszej lidze (obecnie Ekstraklasie)

 

 

Autor: Mikołaj Barbanell