Legendarni #1 Joan Gamper

Ludzie którzy zmienili oblicza futbolu. Legendy dzięki którym mamy okazję pasjonować się naszym ukochanym sportem jakim jest piłka nożna. Idole i wirtuozi futbolu. Zapraszam na cotygodniowy cykl poświęcony legendarnym zawodnikom w historii piłki nożnej.

Dzisiejszy odcinek chciałbym poświęcić człowiekowi który odegrał w historii futbolu ogromne znaczenie. Osobiście jako kibica FC Barcelony jest to dla mnie wyjątkowa postać i prawdopodobnie przez sentyment postanowiłem zacząć właśnie od niego – założyciela FC Barcelony Joana Gampera.

Początek

Hans-Max Gamper Haessig lub jak kto woli Joan Gamper urodził się 22 listopada 1877 w Winterthur w Szwajcarii. W młodości łączył naukę ze sportem: był lekkoatletą, rugbistą, pływakiem i kolarzem. Najbardziej interesował się jednak piłką nożną. W swoim rodzinnym mieście, Zurychu, założył Excelsor, następnie grał dla Bazylei oraz Zurychu. W wieku 18 lat opuścił Szwajcarię i zamieszkał w Lyonie. Gamper był szwajcarskim biznesmenem i w Barcelonie wylądował raczej przez przypadek, a przynajmniej tak twierdzi jego syn, Joan Gamper junior. Chciał stworzyć przedsiębiorstwa handlowe w Fernand Poo, jednak wujek przekonał go, by zatrzymał się w Barcelonie i zrobił sobie przerwę w podróży, podczas gdy jego statek udał się w rejs, by odnowić zapasy. Na miejscu podjął pracę głównego księgowego w lokalnej firmie tramwajowej. Fortuny dorobił się później na handlu cukrem, kawą i cynamonem.

Założenie klubu

Miejsce w historii zapewnił sobie dzięki miłości do piłki nożnej, którą przywiózł ze sobą z ojczystej Szwajcarii, gdzie wcześniej pomógł stworzyć drużynę. Promowany przez niego sport szybko stał się popularny wśród Szwajcarów, tak jak wcześniej wśród Anglików i Francuzów. Gamper był kapitanem FC Excelsioru, a później odegrał istotną rolę jako jeden z ojców założycieli FC Zurich. Jego ogłoszenie w barcelońskiej gazecie było próbą zebrania drużyny składającej się z zagranicznych i miejscowych entuzjastów piłki nożnej rozrzuconych na terenie całej stolicy Katalonii.

Wśród tych, którzy wykazali się inicjatywą i już na początku przystali do Gampera, znaleźli się m.in. Szwajcar Otto Kunzle, Anglicy – Walter Wild oraz John i William Parsonowie; dwóch Katalończyków – Lluis d`Osso i Bertomeu Terradas. Spotkanie założycielskie obyło się 29 Listopada 1899 roku w sali gimnastycznej Sole. Większość spośród obecnych przy podpisywaniu aktu założycielskiego piłkarzy to obcokrajowcy. Pierwszym prezydentem klubu został Walter Wild, skarbnikiem został Bartomeu Terradas, natomiast funkcję sektretarza powierzono Lluisowi d’Osso. Czasy kiedy tego typu spotkania wiązały się jedynie z pieniędzmi były bardzo odległe. Liczyła się jedynie pasja i absolutny entuzjazm do gry.

Piłkarz i prezes

Gamper z początku nie chciał objąć urzędu prezydenta klubu, wolał skupiać się na jak najlepszej grze dla swojego zespołu. Założyciel FC Barcelony ma się czym pochwalić, bowiem zdobył aż 120 bramek w 51 meczach. Po serii spotkań towarzyskich w 1901 roku katalońska drużyna wzięła udział w turnieju o puchar ufundowany przez Alfonso Macaya (pierwowzór Mistrzostwa Katalonii) zajmując w nim drugie miejsce. Kolejna edycja była prawdziwą demolką. Barça rozgromiła wszystkich rywali strzelając w ośmiu meczach sześćdziesiąt goli, tracąc zaledwie dwa. W 1905 roku FC Barcelona triumfowała w Pucharze Katalonii, wygrywając w finale z Espanyolem 3:2. Mimo tego klubowi groził upadek. W klubie było jedynie 38 socios w związku z czym nie było komu płacić składek niezbędnych do utrzymania klubu.

Po 9 latach od założenia klubu Gamper w końcu zgodził się zostać jego prezydentem. Jego kadencja rozpoczęła się po rezygnacji ze stanowiska trenera Vicenç Reiga po 22 dniach pracy. Sytuacja klubu byłą ciężka pod względem finansowym, sportowym i społecznym, w związku z czym Barça była bardzo blisko rozwiązania. W reakcji na odezwę zawodników, Gamper postanowił odbudować zespół przy pomocy zarządu. Jedną z jego idei było sprowadzenie z powrotem byłych członków klubu: w efekcie liczba socios wzrosła do ponad dwustu. Powstał zespół, który w sezonie 1908-1909 zdobył Mistrzostwo Katalonii. Ostatnim osiągnięciem Gampera podczas pierwszej kadencji był zakup terenów od Carrer Indústria i wybudowanie własnego stadionu.

Według historycznych anegdot właśnie na tym mającym jedynie drewniane ławki obiekcie powstało określenie słynne określenie fanów Barcelony – culés, ponieważ z perspektywy ulicy widać było jeden „tyłek” (culo oznacza tyłek) obok drugiego i tak już zostało do dnia dzisiejszego. 14 października 1909 roku Gamper zakończył swoją kadencję, lecz zdecydował się pozostać w zarządzie.

Kolejne kadencje i kolejne problemy

17 listopada 1910 roku, podczas spotkania zarządu ponownie wybrali na prezydenta Joana Gampera. Tym razem musiał sprostać także niechęci ze strony Hiszpańskiej i Katalońskiej Federacji Piłkarskiej. Mimo tego Duma Katalonii wywalczyła Mistrzostwo Katalonii, sięgnęła po Puchar Hiszpanii, a liczba socios wzrosła do 367. W sezonie 1911/12 FC Barcelona zdobyła wówczas Mistrzostwo Hiszpanii oraz Puchar Pirenejów. Niestety przeciwko klubowi wystąpili piłkarze, domagając się zapłaty za ich grę. Rok później nieporozumienia z Federacją Katalonii i Hiszpanii przybrały na sile wskutek czego Barcelona zostaje usunięta z obu organizacji. 30 czerwca 1913 roku zmęczony ciągłymi sporami Gamper składa rezygnację, lecz jego rozłąka ze stanowiskiem  nie trwała długo. 17 czerwca roku 1917 ponownie zostaje wybrany na prezydenta, za cel stawiając sobie zrekonstruowanie klubu.

Jedną z pierwszych decyzji było pozyskanie pierwszego profesjonalnego trenera Anglika Jacka Greenwell’a. W 1919 roku Gamper sprowadził dwie legendy Dumy Katalonii: Ricardo Zamorę i Josepa Samitiera.  Jednak 19 czerwca tego samego roku, kolejne problemy nękające Blaugranę zmuszają Szwajcara do ustąpienia ze stanowiska.

17 lipca 1921 roku, założyciel klubu zostaje jego prezydentem po raz czwarty. W sezonie 1921/22 Barcelona wywalczyła wówczas mistrzostwo Hiszpanii i Katalonii, a 20 maja 1922 roku do użytku został oddany nowy, mogący pomieścić 25 000 osób, stadion Les Corts. Pod koniec sezonu 1922/23 klub miał już ponad 10 000 socios, co w tamtych czasach było wynikiem godnym pozazdroszczenia. W końcu po 742 dniach prezydentury Joan Gamper odchodzi z zarządu, lecz nie na długo – 1 czerwca 1924 roku, tuż przed świętowaniem Srebrnej Rocznicy założenia Barcy, po raz ostatni obejmuje stery Dumy Katalonii. 17 grudnia 1925 roku, na rozkaz dyktatora Hiszpanii Miguela Primo de Rivery, cały zarząd został odsunięty od klubu za propagowanie katalońskiego nacjonalizmu. W odpowiedzi przed jednym ze spotkań kibice Blaugrany spalili hiszpańską flagę oraz zagłuszyli hymn Hiszpanii co zakończyło się zamknięciem Les Corts na pół roku. Oskarżony o dowodzenie całą akcją Joan Gamper zakończył swoją długą przygodę z FC Barceloną i udał się do Szwajcarii.

Smutny koniec

W obliczu problemów finansowych oraz rozłąki z ukochanym klubem Gamper popadł w głęboką depresję, która zakończyła się samobójstwem. Na jego pogrzeb przyszły tłumy fanów Blaugrany. Szwajcar został pochowany na cmentarzu Montjuic w Barcelonie. W celu uczczenia jego pamięci FC Barcelona zastrzegła kartę członkowską z numerem 1, kilkanaście lat później (w 1966 roku) ówczesny prezydent Enric Llaudet stworzył turniej na cześć założyciela i wieloletniego prezydenta klubu.

Gamper był przykładem całkowitego poświęcenia się dla swojego ukochanego klubu. Szwajcar jako jeden z najważniejszych osobistości w historii FC Barcelony powinien być doskonale znany nie tylko przez culés, ale także przez wszystkich sympatyków hiszpańskiego futbolu. Bez wątpienia bez jego zaangażowania dzisiejsza pozycja a także istnienie Blaugrany stało by pod dużym znakiem zapytania. Nie próbujmy zastanawiać się co by było gdyby Gamper nie poświęcał się dla swojego “dziecka”. Jedyne co możemy zrobić to po prostu mu podziękować.